REGIONAAL RISICOPROFIEL
Onderbouwing
Natuurlijke omgeving
Het thema ‘Natuurlijke omgeving’ gaat over de fysieke natuurlijke omgeving, maar ook over de risico’s met een natuurlijke oorzaak, zoals overstromingen. Ten opzichte van 2019 is klimaatverandering nog steeds het leidende thema. Keteneffecten van de klimaatverandering, maar ook de nadelen van maatregelen komen in meerdere thema's terug.
Ontwikkelingen
- Klimaatverandering en de gevolgen hiervan:
- Stijgende zeewaterspiegel
- Extreme neerslag, koude en ijsvorming
- Extreme droogte en hitte, gevolgen van verzilting en risico's voor zoetwatervoorziening
- Opkomst van uitheemse planten, dieren en ziekten
In het risicoprofiel
- Overstroming
Scenario: Dijkdoorbraak primaire waterkering
- Natuurbrand
Scenario: Grote brand in het duingebied
- Extreem weer
Scenario: Hitte golf
Wijziging t.o.v. 2019
- In plaats van extreem winterweer is dit maal het scenario 'Hitte golf' uitgewerkt.
- Het thema 'Besmettelijke dierziekte' is niet meer opgenomen in het Regionaal risicoprofiel.
Niet in het risicoprofiel
- Aardbevingen
Tussen Alkmaar en Bergen hebben zich in het verleden enkele kleine aardbevingen voorgedaan. De maximale beving was 3,2 op de schaal van Richter. De kans is aanwezig dat zich opnieuw aardbevingen voordoen. Enige maatschappelijke onrust is te verwachten, maar de waarschijnlijkheid en fysieke gevolgen zijn heel klein. Samen met Veiligheidsregio Zaanstreek- Waterland is nadere invulling gegeven aan crisiscommunicatie.
- Plagen
De opkomst van exoten door klimaatverandering wordt als aandachtpunt benoemd. Op dit moment is blauwalg een actueel onderwerp, hierop worden voldoende maatregelen genomen door onder andere het Hoogheemraadschap en risicocommunicatie door onder andere de GGD en het Hoogheemraadschap.
- Besmettelijke dierziekte
Besmettelijke dierziekten kunnen voorgekomen. De impact binnen VRNHN is echter beperkt doordat weinig intensieve veeteelt plaatsvindt. Ruimingen in het verleden hebben niet tot grote effecten geleid. Het incidenttype 'Besmettelijke dierziekte' is daarom niet meer opgenomen in het Regionaal risicoprofiel.
Gebouwde omgeving
Het thema ‘Gebouwde omgeving’ heeft betrekking op het bouwen en gebruik van gebouwen en bruggen/ viaducten.
Ontwikkelingen
- Klimaatverandering en energietransitie, de impact van energiezuinig bouwenop de omgeving. De plaatsing van zonnepanelen (incidenten/ brand met verspreiding van vaste deeltjes), buurtbatterijen, aardwarmtepompen, enz.
- Transitie van gebouwen (kantoren) naar wonenfunctie (zorgen kwaliteit en complexere incidentbestrijding).
- Demografische veranderingen, mensen worden ouder en blijven langer thuis wonen.
- Constatering van meer bouwfouten en vraagtekens bij de (constructieve) veiligheid.
In het risicoprofiel
- Brand gebouw verminderd zelfredzamen
Scenario: Brand in een gebouw met niet of verminderd zelfredzame personen
- Brand met effecten
Scenario: Brand in opslag gevaarlijke stoffen <10 ton
- Brand in dichte binnenstad
Scenario: Brand in de binnenstad, woningen en winkels
Wijziging t.o.v. 2019
- Grotere nadruk op de gevolgen van de energietansitie op de gebouwde omgeving.
- Deregulering, privatisering en gebrekkige kennis worden minder als (negatieve) ontwikkeling herkend.
- Brand in dichte binnenstad toegevoegd als nieuw incidenttype.
Niet in het risicoprofiel
- Brand in hoge gebouwen
In de regio zijn nauwelijks gebouwen boven de 70 meter of lager dan niveau -3. Daarnaast wijkt de basis-inzet in dit soort gebouwen ook nauwelijks af van de dagelijkse werkzaamheden.
- Instortingen van grote gebouwen en bruggen/ viaducten
Voor de bestrijding van incidenten zijn landelijk specialistische teams beschikbaar. In verband van het eindigen van de levensduur worden komende jaren veel werkzaamheden verwacht aan bruggen en viaducten.
Technologische omgeving
Het thema ‘Technologische omgeving’ heeft betrekking op incidenten met gevaarlijke stoffen. Het gaat hierbij om brandbare, explosieve, giftige en radioactieve stoffen.
Ontwikkelingen
- Ontwikkelingen in de technologische omgeving gaan steeds sneller.
- Grotere afhankelijkheid van technologische voorzieningen en hierdoor een kwetsbaardere samenleving.
- Besturings- en veiligheidssystemen zijn in grote mate afhankelijk van stroom- en ICT voorzieningen.
- Gevolgen van energietransitie binnen de technologische omgeving en de koppeling van energieketens.
- Illegale storting drugsafval (giftige stoffen).
In het risicoprofiel
- Stralingsincident
Scenario: Emissie radioactieve stoffen
- Incident aardgastransportleiding
Scenario: Breuk en fakkel aardgastransportleiding
- Ongeval met giftige stof
Scenario: Dumping drugsafval nabij kinderdagverblijf
Wijziging t.o.v. 2019
- Ruiming explosieve stof is niet meer als scenario opgenomen in het Risicoprofiel.
- Het scenario dumping drugsafval is toegevoegd.
Niet in het risicoprofiel
- Alle landelijk gedefinieerde crisistypen binnen het thema 'Technologische omgeving' worden opgenomen in het risicoprofiel.
Vitale infrastructuur
Het thema ‘Vitale infrastructuur’ heeft betrekking op de uitval van voorzieningen voor een ongestoord leven. Voorbeelden zijn de uitval van elektriciteit of drinkwatervoorziening.
Ontwikkelingen
- Groter wordende afhankelijkheid van technologische voorzieningen, de samenleving is kwetsbaarder.
- De snelheid van ontwikkelingen is hoog (bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie).
- Cybercriminaliteit in combinatie met het ‘internet of things’ en de keteneffecten van cybercriminaliteit op vitale voorzieningen en voedselvoorziening.
- De kans op storingen in het (Europese) elektriciteitsnetwerk wordt groter. (Storingen, overbelasting, effecten van een zonnestorm, internationale politieke inmenging).
- Toename koppeling van en tussen systemen/ digitale infrastructuur. Aansturing van bedrijfsprocessen verloopt tevens vaak via datacommunicatie.
- Gevolgen hybride energieopwekking op het stoomnet.
In het risicoprofiel
- Uitval elektriciteit
Scenario: Uitval elektriciteit tijdens winterdag
- Uitval digitale voorziening (ICT)
Scenario: Uitval ICT-systemen publieksfunctie
Wijziging t.o.v. 2019
- Meer onderscheid tussen de thema's aanbrengen door specifiek scenario Uitval elektriciteit en Uitval digitale voorziening (ICT, inclusief telefonie).
- Cybercriminalitiet in combinatie tot digitale ontwichting wordt als een apart thema en scenario opgenomen onder 'Maatschappelijke omgeving'.
Niet in het risicoprofiel
- Verstoring drinkwatervoorziening
Crisiscommunicatie en het (beperkt) voorzien in nooddrinkwater zijn geregeld. Alleen bij langdurige uitval of bij uitval in meerdere gemeentes tegelijkertijd ontstaan grotere problemen.
- Verstoring gasvoorziening
- Verstoring rioolwaterafvoer en afvalwaterzuivering
- Verstoring afvalverwerking
- Verstoring voedselvoorziening
Deze scenario's worden door de experts minder relevant geacht. De kans, effecten en/ of beïnvloedingsmaatregelen zijn minimaal.
Verkeer en vervoer
Het thema ‘Verkeer en vervoer’ heeft betrekking op het vervoer door de lucht en over weg, spoor en water. Incidenten zijn de meest voorkomende oorzaak van verstoringen. Andere oorzaken zijn bijvoorbeeld extreme weersomstandigheden of stakingen. Opvallende ontwikkeling ten opzichte van 2019 is de toename in recreatie op het water, strand en duin. Hiermee samenhangend de toename in hulpvraag.
Ontwikkelingen
- Toenemende drukte op de weg, het water en het spoor.
- Nieuwe vervoersmiddelen, zoals elektrische auto’s, drones, e-bikes en grotere vrachtwagens.
- Toename van vele hulpmiddelen in voertuigen leiden tot afhankelijkheid en een lagere zelfredzaamheid bij uitval.
- Gebruik van andere brandstoffen, zoals elektriciteit, LNG, CNG en waterstof.
- Drukker op de Noordzee, (gevolgen) incidenten komen naar land.
- Toenemende recreatie in strand en duin, meer hulpvraag.
- Toename van ongevallen met (elektrische) fietsen.
In het risicoprofiel
- Luchtvaartincident
Scenario: Luchtvaartincident klein passagiersvliegtuig
- Incident op het water
Scenario: Aanvaring cruise- en vrachtschip
- Verkeersongeval
Scenario: ongeval personenbusje en vrachtwagen
Wijziging t.o.v. 2019
- De ontwikkelingen rond Zelfrijdende vervoersmiddelen zijn als minder relevant beoordeeld.
- Opgenomen incidenttypen zijn ongewijzigd.
Niet in het risicoprofiel
- Incidenten in tunnels
In de regio Noord-Holland Noord liggen geen tunnels. Wel is er een grote onderdoorgang in de N307 bij Hoogkarspel. Bij de opening van de onderdoorgang in 2018 is geoefend door de hulpdiensten. Door de geringe kans en effecten van een incident wordt deze niet opgenomen in het Risicoprofiel.
- Incidenten op het spoor
Incidenten op het spoor kunnen voorkomen, echter voldoende aandacht voor het thema door (landelijke) planvorming en samenwerking.
Gezondheid
Het thema ‘Gezondheid’ heeft betrekking op de impact van virussen, infecties en bacteriën op de lichamelijke gezondheid van mensen. Het gaat niet om de gevolgen van incidenten. De Covid-19 crisis heeft dit thema en de ernstige impact hiervan afgelopen jaren duidelijk zichtbaar gemaakt.
Ontwikkelingen
- Antibioticaresistentie
- Tekort aan (geestelijke) gezondheidszorg, toename van incidenten met verwarde personen.
- Langdurige griepperioden.
- Demografische ontwikkelingen, mensen worden ouder.
- Personeelstekorten in de zorg.
- Besmettelijke ziekte heeft lange tijd impact op de hele samenleving.
- Afhankelijkheid van delen van het zorgsysteem van het buitenland, grote impact bij verstoring of ongekende crisis.
In het risicoprofiel
- Ziektegolf besmettelijke ziekte
Scenario: Griepepidemie
- Incident persoon met onbegrepen gedrag
Scenario: persoon met onbegrepen gedrag
Wijziging t.o.v. 2019
- Thema Ziektegolf besmettelijke ziekte, in plaats van verstoring zorgcontinuïteit. De laatste is nog steeds één van de keteneffecten. Dit om met name recht te doen aan de bredere maatschappelijke impact, zoals afgelopen jaren ervaren.
Niet in het risicoprofiel
- Antibioticaresistentie
De experts hebben dit onderwerp extra benoemd. Met betrekking tot antibioticaresistentie ligt hier een taak voor de GGD en niet voor de veiligheidsregio. Het advies is dit punt te blijven monitoren.
Sociaal-maatschappelijke omgeving
Het thema ‘Sociaal-maatschappelijke omgeving’ heeft betrekking op situaties die een grote maatschappelijke en sociale impact tot gevolg hebben. Het gaat hierbij zowel om de zichtbare (demonstraties/ vernielingen) als in eerste instantie onzichtbare crises (groeiende onrust in de buurt). De Covid-19 crisis heeft ook binnen de sociaal-maatschappelijke omgeving veel impact gehad. De invloed van sociale media is nog zichtbaarder geworden. Maatregelen met vrijheidbeperkingen en verandering van sociale omgangsvorming leiden tot onrust en demonstaties. Bedrijfsluitingen, isolatie en thuiswerken leiden tot vereenzaaming voor de één, maar ook voor rust en kansen voor de ander.
Ontwikkelingen
- Sociale netwerken zijn aan het veranderen, individualisering van de maatschappij, zorgen of ouderen/ verminderd zelfredzamen mee kunnen blijven doen in samenleving. Vereenzaming en afname van hulpbereidheid als gevolg.
- Op sociale media wordt informatie beïnvloed door gegevens over de gebruiker. Door deze 'filterbubbels' bestaat het risico dat mensen geïsoleerd raken van andere standpunten.
- Minder tolerantie, grotere polarisatie en meer extremisme.
- Toename complotdenkers en samenzweringstheorie aanhangers. Wantrouwen en zelfs geweld naar wetenschappers.
- De mogelijkheid om ‘fakenieuws’ realtime te maken kan een trigger zijn voor maatschappelijke onrust. (Net als overigens het gewone nieuws).
- Versnippering van belangen, populisme en ontbreken van kennis/ visie.
- Toename Cybercriminaliteit.
- Veel demonstraties, men grijpt alles aan om tegen te demonstreren. Eerder ook al zichtbaar bij het afdwingen van (cultuur)veranderingen. Demonstraties in allerlei vormen, van vreedzaam tot gewelddadig. Maatschappelijke onrust als oorzaak en/ of tot gevolg.
- Toename in de verstoring van de rechtsorde op het water.
- Grotere hulpvraag/ hogere verwachting van de overheid.
In het risicoprofiel
- Extreem geweld
Scenario: Schietpartij
- Verstoring openbare orde
Scenario: demonstratie met geweld
- Cybercriminaliteit
Scenario: ransomware-aanval hogeschool
Wijziging t.o.v. 2019
- Incident maatschappelijke impact/ grote zedenzaak niet meer opgenomen in het risicoprofiel. Maatschappelijke impact komt terug als keteneffect bij de drie opgenomen thema's
- Opvang grote groep mensen is niet meer opgenomen in het risicoprofiel. Dit behoort tot de reguliere taken van Bevolkingszorg en gemeente, en is voldoende geborgd.
- Verstoring evenement/ Paniek in menigten is niet meer opgenomen in het risicoprofiel. Risico is voldoende afgedekt door vergunningen en opgebouwde kennis.
- Verstoring openbare orde is opgenomen in het risicoprofiel. Oorzaken en effecten zijn nog steeds bijna eindeloos. Door de ontwikkelingen van de laatste jaren is een scenario rond (geweldadige) demonstraties echter passend.
Niet in het risicoprofiel
- Paniek in menigten
Risico is voldoende afgedekt door vergunningen en opgebouwde kennis.
- Ondermijning
Dit risico is benoemd in het Nationaal Veiligheidsprofiel. Experts zien dit niet als een risico dat in ons regionaal risicoprofiel thuishoort. Thema’s als buitenlandse beïnvloeding worden landelijk opgepakt. Lokaal kan wel sprake zijn van vermenging van de onderwereld met de bovenwereld. Op het gebied van criminele ondermijning loopt de aanpak via de politie, het OM en de gemeente.